Hollanda, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren süresiz oturma izni talebinde bulunan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını dil ve kültür konusunda zorunlu uyum sınavına tabi tutacak. Uyum diploması alamayan kişilere süresiz oturum izni verilmeyecek.
Hollanda, ülkede yaşayan Türkiye vatandaşlarının sınırsız oturma iznine erişimine kısıtlama getirdi. Önümüzdeki yıldan itibaren, oturma izni başvurusu yapacak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları dil ve kültür konusunda zorunlu uyum sınavına girecek.
HOLLANDA’DAKİ TÜRKLERDEN KARAR TEPKİ
Hollanda‘daki Türk kökenli örgütler, Türkiye – Avrupa Birliği (AB) Ortaklık Anlaşması uyarınca böyle bir düzenlemenin mümkün olamayacağını belirterek karara tepki gösteriyor. Göç uzmanı avukat İsmet Özkara, bu düzenlemenin yasalara aykırı olduğunu belirterek, konuyu yargıya taşıyacaklarını söylüyor. Hollanda Göç ve Vatandaşlık Dairesi’nden (IND) yapılana açıklamada, yeni yıldan itibaren süresiz oturma izni başvurusu yapana Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının uyum sınavına tabi olacakları bildirildi. Açıklamada, bu uygulamanın, hükümetin 2022 yılında “Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının Hollanda’ya uyumu amacıyla” aldığı karar doğrultusunda hayata geçirileceği vurgulandı.
Dönemin Hollanda hükümeti, “Türkiye kökenli göçmenlerin Hollanda’ya yeterince uyum sağlayamadığı gerekçesiyle” aile birleşimi ya da diğer nedenlerle bu ülkeye gelecek Türk vatandaşlarının uyum sınavına tabi tutulmasına karar vermişti. Dönemin Sosyal İşler Bakanı Wouter Koolmees, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına yönelik uyum zorunluluğunu şu sözlerle savunmuştu: “Birçoğunun işi var ve toplumda aktif durumdalar ancak bazılarının Hollandaca ile ilgili sorunları var. Bu nedenle toplumda yollarını bulmakta zorlanıyorlar.”
SINAVI GEÇEMEYENE VİZE YOK
Bu gerekçeyle hükümet, Hollanda’ya gelmek isteyen Türk vatandaşlarına sınav zorunluluğu getirdi. Türkiye’deki Hollanda temsilcilerinde kursa giden Türk vatandaşları, B1 düzeyinde dil bildiklerini ve ülke kültürünü tanıdıklarına ilişkin bir sınava girmek zorunda. Sınavda başarısız olanlara Hollanda vizesi verilmiyor.
İkili anlaşamazlar uyarınca 2020 yılına kadar Hollanda tarafından Türk vatandaşlarına yönelik istisnai ayrıcalık uygulanıyordu. Türkiye ile eski adı Avrupa Topluluğu olan AB arasında 1963 yılında imzalanan ortaklık anlaşması ve 1970 tarihli katma protokol, Hollanda’da Türk vatandaşlarına yönelik herhangi bir zorunlu dayatmaya izin vermiyor. Ancak Hollanda hükümeti, 2016 yılındaki başarısız darbe girişimi sonrası artan sığınmacı akınını gerekçe göstererek, uyum sınavını gündeme getirdi. Hollanda hükümeti, sığınmacı sorunu nedeniyle, Avrupa Adalet Divanı tarafından 2014 yılında verilen “baskın bir kamu yararı nedeni ile ortaklık anlaşması hükümlerinin ihlal edilebileceği” kararına dayanarak, Türkiye – AB Ortaklık Anlaşması’nın bazı hükümlerini görmezden gelme kararı aldı.
TÜRK VATANDAŞLARINA HAK KAYBI RİSKİ
BBC Türkçe’ye konuşan avukat İsmet Özkara’ya göre, daha sonra aile birleşimi ile Hollanda’ya gelecek olan Türk vatandaşlarına uygulanan uyum sınavı zorunluluğu şimdi de Hollanda’da yaşayanları kapsayacak şekilde genişletiliyor. Uyum sınavından geçemeyen Türk vatandaşları, 1 Ocak 2025’ten süresiz oturma izni alamayacak. Özkara’ya göre, bu uygulama Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları açısından büyük olumsuzluklar barındırıyor. Hollanda’da yasal olarak 5 yıl süre kalan Türk vatandaşları, bu sürenin sonunda kalıcı oturma hakkına sahip oluyor. AB genelinde geçerli olan bu süresiz oturum izniyle, kalıcı iş sözleşmesi, kredi, konut edinme gibi AB vatandaşlarına tanınan bütün haklardan yararlanılabiliyor.
Özkara’ya göre, uyum sınavına girmeyen Türk vatandaşlarına, 3 – 5 yılsa yenilenmesi gereken farklı bir oturum izni verilecek. Bu da kalıcı iş kontratı, kira sözleşmesi ve kredi başvurusu başta olmak üzere birçok konuda Türk vatandaşlarının hak kaybı yaşamasına neden olacak. Türkiye – AB Ortaklık Anlaşması’nın tek taraflı olarak yürürlükten kaldırılamayacağını altını çizen avukat İsmet Özkara, daha önce bu konuda Hollanda aleyhine açılan üç davanın Türk vatandaşları lehine sonuçlandığını ve bunların onay aşamasında olduğunu söyledi.
Özkara’ya göre, şu an Danıştay gündeminde olan davada yerel mahkeme, Avustralya ve Japonya gibi AB üyesi olmayan ülke vatandaşlarına hiçbir kısıtlama uygulanmazken, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına uyum sınavı zorunluluğu getirilmesinin “ayrımcılık olduğuna” karar verdi. Danıştay’ın da bu kararı onanmasını beklediklerini vurgulayan Özkara, 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girecek yeni düzenleme için de yasal yollara başvurmaya hazırlanıyor.
Bu karar nedeniyle Hollanda’yı Avrupa Komisyonu’na şikayet edeceklerini vurgulayan Özkara, imza kampanyası ve yürürlüğe girdikten sonra yasa aleyhine bireysel davalarla bu düzenlemeye karşı mücadele edeceklerini söyledi. Hollanda hükümetinin Türkiye kökenli göçmenler konusundaki danışma organı olan Hollanda Türkler İçin Danışma Kurulu (IOT) Başkanı Zeki Baran da, süresiz oturma izninin uyum sınavına tabi olmasının, 1963 Ankara Anlaşması’nın ihlali anlamına geldiğini söyledi. Bunun kabul edilebilir bir düzenleme olmadığını belirten Baran, BBC Türkçe’ye gerekli tüm yasal girişimi başlatacaklarını vurguladı. Zeki Baran, anlaşmanın tarafı olan Türkiye’nin de, bu uygulama karşısında sessiz kalmaması gerektiğini savundu.
